شک و بدبینی چیست؟ یک تعریف از آن وجود دارد که می‌گوید: «بدبینی نگرشی است که بر اساس آن همه‌چیز قرار است به اشتباه پیش رود و آرزوها و اهداف شخص بعید و دور از دسترس به‌نظر می‌رسند.» شناخت شک و بدبینی به ما کمک می‌کند آرامش بیشتری داشته باشیم و آرزوهایمان را دست‌یافتنی‌تر و واقعی‌تر ببینیم. در این مطلب از «ذهن سفید» شک و بدبینی را تعریف خواهیم کرد و روش‌های مقابله با آن را معرفی می‌کنیم.
شک و بدبینی ، یک تست ساده
بیایید با یک تمرین فکری ساده شروع کنیم. تصور کنید به‌تازگی موقعیت کاری جدیدی را شروع کرده‌اید؛ هنوز در حال یادگیری چم‌وخم کار هستید. امروز اولین پروژه خود را فرستاده‌اید و صبح این یادداشت را از رئیس خودتان دریافت کرده‌اید: «ساعت ۱۰ صبح به دفتر من بیا.» حالا برای لحظه‌ای چشمان خودتان را ببندید و به این یادداشت و احساسی که در شما ایجاد می‌کند، فکر کنید. احساس اضطراب می‌کنید؟ احساس آرامش می‌کنید؟ فکر می‌کنید رئیستان می‌خواهد شما را بازخواست کند یا قصد دیگری دارد؟
ویدئو پیشنهادی: «انواع طرحواره‌ها به زبان ساده»
اگر در این موقعیت احساس آرامش می‌کنید، به شما تبریک می‌گوییم. اگر فکر می‌کنید رئیستان می‌خواهد شما را ملاقات کند تا بابت کار خوب و پشتکار و استعداد شما، تحسینتان کند، احتمالاً شما اعتماد به نفس خوبی دارید. اما اگر تا ساعت ده صبح قرار است روی لبه صندلی اداری بنشینید و ناخن بجوید، تمام سناریوهای بدبینانه را مجسم کنید، سعی کنید روی چیزی تمرکز کنید و نتوانید، احتمالاً شما هم به شک و بدبینی مبتلا هستید. اگر چنین است با ما همراه باشید تا شک و بدبینی را بهتر بشناسیم و و آن را از مفاهیمی مانند خوش‌بینی و واقع‌گرایی تفکیک کنیم.
بدبینی چیست ؟
همه ما زندگی را به روش‌های منحصر به فردی درک و تجربه می‌کنیم؛ زیرا هر رویدادی را از فیلترهای ذهن خودمان عبور می‌دهیم. وقتی همه چیز را از فیلترهای بدبینی عبور بدهیم، بیشتر اطلاعات منفی را برای خود نگه می‌داریم که خود باعث می‌شود بیشتر جنبه تاریک چیزها را ببینیم.
افراد بدبین معمولاً روی اشتباهات تمرکز می‌کنند. وقتی چیزی خوب پیش رفت، تعجب می‌کنند و اعتبار نتایج مثبت را زیر سوال می‌برند. از آنجایی که همیشه انتظار بدترین رویدادها را دارند، حاضر به ریسک نیستند. فکر می‌کنند چیزی همیشه خوب باقی نمی‌ماند و هر لحظه ممکن است اتفاقات بد بیفتد. با این فقدان امنیت، ممکن است نسبت به موفقیت‌ها و یا موقعیت خود در جامعه مطمئن نباشند.
از آنجایی که این افراد تمایل دارند روی نقاط ضعف و ناامنی خود تمرکز کنند، ممکن است اعتماد به نفس پایینی داشته باشند.
بدبینی و واقع گرایی
بعضی از مردم بدبینی را با واقع‌گرایی یکی می‌کنند و می‌گویند بدبین‌ها جهان را از خوش‌بین‌ها واقعی‌تر می‌بینند. این دیدگاه گاهی وقت‌ها درست است. به عنوان مثال، یک فرد بدبین ممکن است جنگ‌های هسته‌ای را رویدادهای فاجعه آمیز بداند و دیدگاه آن‌ها بیش از هر توضیح خوش‌بینانه‌ای به حقیقت نزدیک‌تر باشد. با این حال، شک و بدبینی و واقع‌گرایی در بیشتر موارد متفاوتند. درحالیکه افراد بدبین جنبه تاریک همه چیز را می‌بینند، واقع‌گرایان می‌توانند کل تصویر، از جمله تاریکی و روشنایی را ببینند.
بدبینی و خوش بینی
بیشتر مردم فکر می‌کنند خوش‌بینی سالم‌تر از بدبینی است. اما خوش‌بینی هم اگر بیش از حد باشد می‌تواند برای شخص ناسالم باشد.
به قول مولانا:
از قضا سرکنگبین صفرا فزود
روغن بادام خشکی می‌نمود
سه فرد را تصور کنید، یکی بدبین، دیگری خوش‌بین و آخرین کس نیز، ترکیب سالمی از هر دو. اولی با انتظار بدترین نتیجه‌ها استرس بیهوده می‌کشد و ممکن است نتیجه درستی نگیرد. دومی هم خوش‌بینی بی‌اندازه دارد. به این امید که امتحان مورد نظرش آسان است درسی نمی‌خواند و نهایتا هم نمره کافی برای قبولی را کسب نمی‌کند. اما آخرین نفر با انتظارات واقع بینانه، روند امتحان را طی می‌کند و شانس قبولی او از بقیه بیشتر است.
نمونه های بدبینی
تا اینجا دانستیم که بدبینی چیست، اما بدبینی چگونه در زندگی روزمره ظاهر می‌شود؟ در ادامه چند نمونه برای شما آورده‌ایم.
- دانش‌آموز همیشه انتظار امتحانات سخت و نمرات بد را دارد.
- کارگر انتظار دارد در نهایت اخراج شود.
- متقاضی کار انتظار دارد در مصاحبه شغلی شکست بخورد.
- شخصی که در راه ملاقات با والدین شریک زندگی خود است، معتقد است که والدین از طرف مقابل از او متنفر خواهند شد.
- شوهری که همسرش تلفنش را جواب نمی‌دهد نگران است که حتماً اتفاق وحشتناکی برای او افتاده است.
- زنی در راه رفتن به وقت ملاقات سالانه دکترش، انتظار تشخیص بیماری لاعلاج دارد.
- فردی از رفتن به قرار ملاقات خودداری می‌کند زیرا انتظار ندارد عشق واقعی را پیدا کند.
- راننده‌ای که صدای عجیبی از موتور می‌شنود، انتظار دارد که ماشینش به زودی خراب شود و تعمیرات آن بسیار پرهزینه خواهد بود.
- شخصی که پاسخ پیامک خود را دریافت نکرده است، فرض می‌کند که دوستش باید به خاطر چیزی از او عصبانی باشد.
چگونه بر بدبینی غلبه کنیم
شاید سخت باشد که شک و بدبینی را از خود دور کنید، و بدبین بودن هم تا یک جایی اشکالی ندارد. به‌هرحال، میزان سالمی از بدبینی که از آن به عنوان احتیاط و مراقبت یاد می‌شود می‌تواند به ما کمک کند تا برای مصائب آماده باشیم و غافلگیر نشویم. بااین‌حال، اگر می‌خواهید بر بدبینی بیش از اندازه غلبه کنید، چند راهکار برای مقابله به شما پیشنهاد می‌کنیم.
- تجربیات خوب را هم ببینید. بدبین ها تمایل دارند تجربیات نامطلوب را مرور کنند و پیش خودشان نگه دارند. سعی کنید از پس تجربیات نامطلوب، تجربیات خوب را هم ببینید. فهرستی از چیزهای خوب گذشته و هر چیزی که قدردان آن هستید را بنویسید.
- افکار خود را مجدداً تنظیم کنید. اگر متوجه شدید که منتظر پیامدهای نامطلوب هستید، سعی کنید افکار خود را اصلاح کنید. برای مثال، اگر به خود می‌گویید: «من نمی‌خواهم به این مهمانی بروم چون از آن لذت نمی‌برم»، سعی کنید بگویید: «ممکن است از مهمانی لذت ببرم یا نبرم، اما دقیقاً نمی‌دانم که آیا از آن لذت می‌برم یا نه. پس، برو.»
- هر کاری می‌توانید انجام دهید و به بهترین‌ها امیدوار باشید. هنوز هم ممکن است انتظار بدترین اتفاقات را داشته باشید. بااین‌حال، یاد بگیریم که اتفاقات ناگوار کمتر اتفاق می‌افتند.
شک و بدبینی در روانشناسی
در ادامه چند تعریف روانشناختی از بدبینی برای شما جمع‌آوری کرده‌ایم که در مقابل آن نام دانشمندی که آن را تالیف کرده است، آورده شده است.
- یک تعریف روانشناختی بدبینی، بر این اساس است که بدبینی یک حالت شناختی است که مشخصه آن دیدگاه منفی‌نگر است. (هشت، ۲۰۱۳)
- تعریف دیگر بر این اساس است که شخص انتظار نتایج نامطلوب را دارد. (لین و پترسون، ۱۹۹۰)
- بدبینی مداوم با استرس طولانی مدت مرتبط است. (شیلدز، توسن و اسلاویچ، ۲۰۱۶)
- سطوح بالای بدبینی نیز با اضطراب و افسردگی ارتباط دارد. (زنگر و همکاران، ۲۰۱۱؛ هو، ژانگ و یانگ، ۲۰۱۵)
جمع‌بندی مطلب شک و بدبینی
بدبینی به طور کلی فقط برای فرد پیامد غصه و غم ندارد. این مساله می‌تواند پیامدهای روانی دیگری هم دربرداشته باشد؛ از جمله اینکه بدبینی با استرس طولانی مدت، اضطراب و افسردگی مرتبط است. با توجه به اینکه استرس طولانی مدت می‌تواند بدن را در یک جنگ یا گریز دائمی نگه دارد، بدبینی، ممکن است بر سلامت جسمی و روانی تأثیر بگذارد. هیچ‌کس بدبین بودن را انتخاب نمی‌کند، اما شک و بدبینی ممکن است برای ما اتفاق بیفتد و بدبینی ما می‌تواند لذت را از همه چیز بمکد. البته بدبینی همیشه بد نیست، به شرطی که با میزان سالمی از خوش‌بینی ترکیب شود. خوشبختانه شک و بدبینی چیزی است که می‌توانیم بر آن غلبه کنیم. ما صمیمانه امیدواریم که اطلاعات و راهکارهای این مطلب از «ذهن سفید» قدم مثبتی برای شناخت این عارضه باشد، اما در صورتیکه احساس می‌کنید به مداخله فرد حرفه‌ای نیاز دارید، رواندرمانگر ما در این مسیر همراه شماست.
منابع:
Pessimism: «+»
Signs of Pessimism and How to Respond: «+»
Pessimism: Definition, Examples, & Characteristics: «+»
Pessimism vs. Optimism: How Mindset Impacts Wellbeing: «+»
