در این مطلب از سایت ذهن سفید، بیماری اختلال شخصیت خودشیفته را به زبان هرچه ساده‌تر و بر اساس واقعیت‌های علمی بررسی خواهیم کرد. این روزها زیاد می‌شنوید که «تو بهترین هستی!»، «عاشق خودت باش!»، «تو زیباترینی!». اما آیا همه این شعارها به معنای این است که «خودشیفته باش؟» آیا خودشیفتگی دوست داشتن خود است؟ و آیا این صفت مذموم و ناپسند است؟ ما در این مطلب قصد داریم بین مفهوم واقعی خودشیفتگی و مفاهیم دیگر تفکیک قائل شویم، نشانه‌ها، علت‌های شکل‌گیری و جنبه‌های مختلف این اختلال را بررسی کنیم.
خودشیفتگی چیست؟
اصطلاح «خودشیفتگی» معمولاً برای توصیف هر فردی که خودستایی می‌کند استفاده می‌شود. اما فردی که ویژگی‌های خودشیفتگی را نشان می‌دهد ممکن است دارای یک اختلال شخصیتی باشد که به نام اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) شناخته می‌شود.
ویدئو پیشنهادی: «خودشیفتگی دوست داشتن خود نیست.»
این اختلال شخصیتی به طور عمده با تکبر، خودبینی اغراق شده و نقص احساسی همراه است. افراد مبتلا به این اختلال شدیداً به تأیید و توجه دیگران احتیاج دارند. آنها دستاوردهای خود را بزرگنمایی می‌کنند و اغلب به احساسات دیگران بی‌توجه‌اند.
خودشیفتگی می‌تواند آنقدر قوی شود که فرد، دیگران را نشوند، به حق آنها بی‌اعتنا باشد و در ارتباط دچار مشکل شود. او به نیازها و احساسات دیگران اغلب بی‌توجه است. بنابراین حتماً به مشاوره و شناخت صحیح احتیاج دارد.
چه زمانی خودشیفتگی یک اختلال شخصیتی است؟
کلمه « Narcissism» از نام یک شخصیت اساطیری یونانی وام گرفته شده است: «نارسیسوس» (Narcissus)، پسر خداوندی که عاشق انعکاس خود در آب چشمه شد.
روانپزشکان می‌گویند همه گهگاهی تمایلات خودشیفتگی دارند. بااینحال، زمانیکه توان فرد برای ارتباط و تعامل با دیگران تحت تأثیر قرار بگیرد، این تمایلات به یک اختلال شخصیتی تبدیل می‌شوند.
به طور آشکار، افراد مبتلا به «NPD» اعتماد به نفس اغراق شده‌‌ای از خود بروز می‌دهند، مشتاق توجه دیگرانند و نسبت به آنها همدلی کمتری نشان می‌دهند. بااینحال، در زیر پوست این فرد متکبر، انسانی است با عزت نفس پایین و آسیب‌پذیری بالا. او با احساس غم و اندوه یا ناتوانی در ارتباط همواره رنج می‌کشد. ویژگی‌های زیر، ویژگی‌های برجسته این فرد است.
- خودش را بسیار مهم می‌داند.
- انتقاد پذیر نیست.
- نسبت به موفقیت‌های خود بزرگنمایی می‌کند.
- به حس تحسین شدن محتاج است.
اگر احساس بهترین بودن یا ایده‌های بزرگی که درباره جایگاه خود در جهان دارید، زندگی شاد شما را مختل می‌کند، وقت آن است که با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید تا در مورد درمان کمک بگیرید.
کریسپ هان، مولف کتاب خودشیفتگی و ملال‌های آن
نشانه‌ها و علائم خودشیفتگی
همه افراد مبتلا به خودشیفتگی علائم مشابهی ندارند. اما به طور کلی علائم زیر نشان‌دهنده این اختلال است.
- احساسات اغراق‌آمیز درباره خود
- احساس برحق بودن
- نیاز به تحسین بیش از اندازه معمول
- رفتار مغرورانه به‌گونه‌ای که شخص را متکبر و متظاهر جلوه دهد
- اغراق در استعدادها و دستاوردها
- مشغله فکری درباره زیبایی، قدرت و موفقیت
- احساس برتری به دیگران
- برقراری ارتباط فقط با انسان‌های موفق
- تمایل به در دست گرفتن رشته سخن
- نگاه از بالا به پایین و تحقیر دیگران
- عدم تمایل یا ناتوانی در تشخیص احساسات و نیازهای دیگران
- حسادت به دیگران
- باور به اینکه دیگران همواره به او در حسادتند
- انتقاد پذیری پایین
علائمی که می تواند بر توانایی آنها در برقراری ارتباط با دیگران و عملکرد مؤثر تأثیر بگذارد را در ادامه برای شما فهرست کرده‌ایم.
- اگر با آنها رفتار «خاص» نداشته باشید، به آسانی از کوره در می‌روند و بی‌صبر می‌شوند.
- به‌راحتی حس می‌کنند آنها را کوچک شمرده‌اید.
- برای اینکه احساس برتری خود را القا کنند، با خشم وتحکم صحبت می‌کنند.
- برای همراه شدن با تغییر یا مواجهه با استرس دچار مشکل می‌شوند.
- اگر نسبت به انتظارات خودشان کوتاهی کنند، افسرده می‌شوند.
روی تاریک ماجرا اما، احساسات پنهانی از ناامنی، شرم، آسیب پذیری و تحقیر است.
علل و عوامل خطر
علت دقیق بروز اختلال خودشیفتگی مشخص نیست. احتمالاً ترکیبی از عوامل، از جمله مواردی است که در ادامه خواهید دید.
- ژنتیکی
- نوروبیولوژیکی
«کریسپ هان» توضیح می‌دهد که سال‌ها پیش، بسیاری از روانپزشکان فکر می‌کردند که خودشیفتگی ناشی از عدم توجه والدین به کودکان است. او می‌گوید، اکنون می‌دانیم که عدم شناخت و کمک به کودکان در مدیریت شکست‌ها نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
شیوع خودشیفتگی
خودشیفتگی در مردان بیشتر از زنان است؛ اغلب می تواند در سال‌های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع شود. درباره کودکان، با اینکه آنها می‌توانند تمایلات خودشیفتگی را از خود نشان دهند، ممکن است بیشتر نشان‌دهنده سن و مراحل رشد آنها باشد.
خودشیفتگی در سنین پایین لزوماً به این معنا نیست که کودک بعداً در زندگی خود رفتار خودشیفته از خود نشان می‌دهد.
در واقع، طبیعی است که یک کودک با سن کم خودشیفته باشد و باور کند که دستاوردهای کوچک او خیلی مهم است و او مرکز جهان است. این برای سال‌های اولیه کودکی خوب است؛ اما لازم است در ادامه رشد کودک والدین به واقعی کردن احساسات او در مواجهه با اطرافیان کمک کنند.
درمان و گزینه‌های دارویی برای خودشیفتگی
اختلال خودشیفتگی با روان‌درمانی یا گفتاردرمانی درمان می‌شود. داروهای خودشیفتگی به طور خاص برای این اختلال طراحی نشده‌اند.
روان‌درمانی می‌تواند به فرد مبتلا کمک کند تا با دیگران همدلانه‌تر و مثبت‌تر ارتباط برقرار کند. اینکه درمان چقدر موثر خواهد بود بستگی به شدت بیماری دارد.
تاثیرات درمان خودشیفتگی
درمان فردی، زوج‌درمانی یا درمان گروهی می‌تواند به افراد مبتلا کمک کند برخی از مهارت‌های احساسی زیر را فرا بگیرد.
- روابط شخصی و یا شغلی را بپذیرد و آنها را حفظ کند.
- بداند توانایی انجام چه کاری را دارد و یا ندارد تا در نهایت پذیرش شکست یا انتقاد آسان شود.
- احساسات خود را بپذیرد و مواجهات احساسی‌اش را تنظیم کند.
- عزت‌نفس خود را بازیابی کند.
- دنبال هدف‌هایی که دست‌نیافتنی‌اند نباشد و اهداف دست‌یافتنی را دنبال کند.
روان‌درمانگران می‌گویند مدیریت این بیماری می‌تواند زمان زیادی طول بکشد و فرد باید واقعاً خواهان درمان باشد.
پیشگیری از خودشیفتگی
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از اختلال خودشیفتگی وجود ندارد، اما همیشه راه‌هایی هست که می‌تواند شما یا فرزندتان را از این مصائب دور کند. برای والدینی که نگران ابتلای فرزندانشان به «NPD» هستند، ممکن است راه‌های زیر برایشان مفید باشد.
- برای هر گونه مشکل بهداشت روانی در دوران کودکی درمان فوری دریافت کنید. در جلسات خانواده درمانی
- شرکت کنید.
- در کلاس های فرزندپروری شرکت کنید. (اگر فرزند دارید)
عوارض نارسیسیسم
یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ نشان داد که برای مردان، سطوح هورمون استرس کورتیزول در میان افرادی که نمرات بالاتری در مقیاس خودشیفتگی داشتند، بالاتر بود. سطوح بالای کورتیزول می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامتی داشته باشد، از جمله افزایش خطر فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی.تحقیقات همچنین «میزان وقوع همزمان» مصرف مواد و تغییرات خلق‌وخوی، اضطراب و سایر اختلالات شخصیتی را در افراد مبتلا پیدا کرده است.
سوالات رایج
در ادامه این مطلب تعدادی از سوالات رایج شما درباره خودشیفتگی را پاسخ داده‌ایم.
بیماری‌های مرتبط با خودشیفتگی چیست؟
اختلال خودشیفتگی ارتباط نزدیکی با انواع دیگر اختلالات شخصیت دارد، از جمله بیماری‌هایی که در ادامه خواهید دید.
- اختلال شخصیت «هیستریونیک» (Histrionic )
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی
کودکم رفتارهای خودشیفتگی دارد، آیا باید نگران کودکم باشم؟
اگر کودک شما نشانه‌های رفتاری خودشیفتگی نشان می‌دهد، به‌طورکلی نباید خیلی نگران باشید. در سال‌های اولیه رشد طبیعی است او فکر کند مرکز جهان است. اما باید توجه کنید که اختلال خودشیفتگی در کودکان بسیار کمتر شایع است. برخی از کودکان رفتارهایی مشابه خودشیفتگی نشان می‌دهند، اما به مرور زمان، با رشد و تجربه‌های اجتماعی، آنها این الگوهای رفتاری را تغییر می‌دهند.
اگر با این حال، رفتار خودشیفتگی کودک شما بسیار شدید، مداوم و مؤثر است و در کارکرد روزمره، روابط و یادگیری او تأثیر منفی دارد، نیاز به مراجعه به متخصصان سلامت روانی ممکن است که وجود داشته باشد. آنها می‌توانند ارزیابی کودک شما را انجام دهند و راهنمایی‌هایی برای مدیریت و بهبود رفتار او ارائه دهند. در حالت‌هایی که نگرانی و بار فکری زیادی احساس می‌کنید، بهترین راه حل این است که با یک متخصص صحبت کنید.
خلاصه و جمع‌بندی
اختلال خودشیفتگی اختلالی است که هم شخص مبتلا را آزار می‌دهد، هم اطرافیان و عزیزان او را. همانطور که گفتیم فرد مبتلا از بیرون با زبان تند و رفتارهای خودپسندانه دیگران را آزرده خاطر می‌کند و از درون عزت‌نفسی شکننده و گاهی افسردگی و رنج را تحمل می‌کند. این اختلال می‌تواند بر روابط شخصی، حرفه‌ای و اجتماعی او هم تأثیر منفی بگذارد. به همین دلیل، تحقیق، مطالعه و مشاوره حرفه‌ای برای تشخیص و مدیریت این اختلال بسیار ضروری است. با مشاوره با فرد متخصص، افراد می‌توانند بهتراختلال خودشیفتگی را بشناسند و راه‌هایی برای تغییر الگوهای رفتاری خود پیدا کنند. بنابراین، اگر علائم را در خود و یا نزدیکانتان شدید می‌بینید، روان‌درمانگر ما آماده است تا تجربه شما را بشنود و راه‌های حرفه‌ای و علمی برای مواجهه به شما ارائه دهد.
منابع:
Narcissistic personality disorder: «+»
