همه ما ممکن است «فرسودگی شغلی» (Occupational Burnout) که ارتباط تنگاتنگی با استرس در محیط کار و عملکرد شغلی دارد، را تجربه کرده باشیم. در واقع تجربه استرس در محل کار برای مدت طولانی می‌تواند منجر به فرسودگی شغلی شود. علائم فرسودگی شغلی شامل احساس خستگی، پوچی و ناتوانی در کنار آمدن با زندگی روزمره است. اگر به آن توجه نشود، می‌تواند عملکرد روانی شما را دچار مشکل کند. به همین خاطر در ادامه این مطلب از «ذهن سفید» علائم فیزیکی و روانی فرسودگی شغلی، عواملی که ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهند و چند راه‌حل برای مقابله را بررسی می‌کنیم.
فرسودگی شغلی
اصطلاح «فرسودگی شغلی» یک اصطلاح نسبتاً جدید است که اولین بار در سال ۱۹۷۴ «هربرت فرودنبرگر» در کتاب خود یعنی «فرسودگی شغلی: هزینه گزاف موفقیت بالا» به کار برد.
فرسودگی شغلی با سه ویژگی اصلی مشخص می‌شود: خستگی، بدبینی (احساس نزدیکی کمتر با شغل)، و احساس کاهش توانایی حرفه‌ای. به بیان ساده‌تر، اگر احساس خستگی می‌کنید، کم‌کم حس تنفر به شغل خود پیدا می‌کنید، و در مهارت خود کم‌کم احساس ناتوانی می‌کنید، نشانه‌هایی از فرسودگی شغلی را در خود دارید.
اگر با استرس زیادی در محیط کار مواجه هستید، خوب است نشانه‌های زیر را در خود جست‌وجو کنید.
- مشکلات گوارشی
- فشار خون بالا
- عملکرد ضعیف سیستم ایمنی (بیشتر بیمار شدن)
- سردردهای تکراری
- مشکلات خواب
- مسائل مربوط به تمرکز
- حالت افسردگی
- احساس بی‌ارزشی
- از دست دادن علاقه یا لذت
- افکار خودکشی
- خستگی
این نشانه‌ها واکنش بدن و روان ما در برابر فرسودگی شغلی است. در واقع فرسودگی شغلی واکنشی به استرس شغلی طولانی مدت یا مزمن است.
مطلب پیشنهادی: «مدیریت استرس – شناخت استرس و چند روش برای مقابله»
چطور با فرسودگی شغلی مقابله کنیم ؟
برای رویارویی با فرسودگی شغلی می‌توانید راه‌حل‌های زیر را در نظر بگیرید.
- مشکلات کاری را با بخش منابع انسانی شرکت یا سرپرست خود در میان بگذارید.
- موقعیت‌هایی با وظایف کمتر استرس‌زا را در شرکت خود یا جای دیگری پیدا کنید.
- به طور منظم استراحت کنید.
- مدیتیشن یا سایر تکنیک‌های تمرکز حواس را بیاموزید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- به اندازه کافی ورزش کنید.
- عادات خواب سالم را تمرین کنید.
مطلب پیشنهادی: «اهمیت خواب – چگونه خواب کافی می تواند بر سلامت روانی ما اثر بگذارد»
- تعطیلات را از دست ندهید و سعی کنید در تعطیلات کار نکنید.
بیشتر مردم اکثر ساعات بیداری خود را صرف کار کردن می‌کنند. بنابراین، اگر از شغل خود متنفر هستید، از رفتن به سر کار می‌ترسید و از کاری که انجام می‌دهید رضایت ندارید، می‌تواند آسیب جدی به زندگی شما وارد کند. این مساله از طریق علائم فرسودگی شغلی برای ما مشخص می‌شود.
علائم جسمی
وقتی فرسودگی شغلی را تجربه می‌کنید، بدن شما اغلب علائم خاصی را نشان می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از رایج‌ترین علائم فرسودگی جسمی عبارتند از:
- مشکلات گوارشی (مانند اسهال، معده‌درد و…)
- فشار خون بالا
- عملکرد ضعیف سیستم ایمنی (شما بیشتر بیمار می‌شوید و در برابر ویروس‌ها و عوامل بیماری‌زا مقاومت کمتری از خود نشان می‌دهید.)
- سردردهای مزمن
- مشکلات خواب (بی‌خوابی، پرخوابی و… )
از آنجایی که فرسودگی شغلی ناشی از استرس مزمن است، آگاهی از این که چگونه این استرس به طور کلی بر بدن تأثیر می‌گذارد، مفید است. استرس مزمن ممکن است از نظر فیزیکی با احساس در در نقاط مختلف بدون علت ظاهری، سطح انرژی پایین و تغییر در اشتها شناخته شود. همه این علائم فیزیکی نشان می‌دهد که شما ممکن است فرسودگی شغلی را تجربه کنید.
فرسودگی شغلی در مقابل افسردگی
فرسودگی شغلی در برخی علائم با بعضی از بیماری‌های روانی مشترک است. علائم افسردگی هم شامل از دست دادن علاقه به چیزهایی که قبلاً دوست می‌داشته‌اید، احساس ناامیدی، علائم جسمی و همچنین افکار خودکشی است. اما چگونه می‌توانید تشخیص دهید که فرسودگی شغلی دارید و نه افسردگی؟
مطلب پیشنهادی: «چه چیزی افسردگی را از بین میبرد – علائم و عوامل افسردگی»
افراد مبتلا به افسردگی، نه فقط در محل کار، بلکه در همه جوانب زندگی احساسات و افکار منفی را تجربه می‌کنند. اما خیلی مهم است که به این نشانه‌ها توجه کنید زیرا افرادی که فرسودگی شغلی را تجربه می‌کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی باشند.
عوامل خطر
داشتن یک شغل پر استرس همیشه منجر به فرسودگی شغلی نمی‌شود. اگر استرس شما به خوبی مدیریت شود، ممکن است این اثرات بد را تجربه نکنید. اما برخی از افراد (خصوصاً آن‌هایی که در مشاغل خاصی هستند.) در معرض خطر بیشتری برای داشتن علائم فرسودگی شغلی نسبت به دیگران قرار دارند.
طبق گزارش گالوپ در سال ۲۰۱۸، پنج عامل شغلی وجود دارد که می‌تواند در فرسودگی شغلی کارکنان نقش داشته باشد. در ادامه این پنج عامل را مشاهده می‌کنید.
- فشارهای زمانی نامعقول: کارمندانی که می‌گویند زمان کافی برای انجام کار خود دارند ۷۰ درصد کمتر از بقیه دچار فرسودگی شغلی می‌شوند، در حالیکه افرادی که همواره زمان کم دارند و با فشار زمانی مواجه‌اند، مثل آتش‌نشان‌ها یا امدادگرها، در معرض خطر فرسودگی شغلی بیشتری هستند.
- کمبود ارتباط و حمایت از جانب مدیریت: پشتیبانی مدیر یک محافظ روانی در برابر استرس می‌سازد. کارمندانی که احساس می‌کنند به شکلی تاثیرگذار و قوی از طرف مدیرشان حمایت می‌شوند، ۷۰ درصد کمتر احتمال دارد که علائم فرسودگی شغلی را به طور منظم تجربه کنند.
- عدم شفافیت نقش شغلی: تنها ۶۰ درصد از کارگران می‌دانند که از آن‌ها چه انتظاری می‌رود. وقتی انتظارات کارفرما از کارگران مشخص نیست، ممکن است صرفاً با تلاش برای فهمیدن آنچه که قرار است انجام دهند، خسته شوند.
- حجم کار غیر قابل کنترل: وقتی حجم کار غیرقابل کنترل باشد، حتی خوشبین‌ترین کارمندان نیز احساس ناامیدی خواهند کرد. احساس دفن شدن زیر بار کارهای انجام نشده می‌تواند به سرعت منجر به علائم فرسودگی شغلی شود.
- رفتار غیرمنصفانه: کارمندانی که احساس می‌کنند در محل کار با آن‌ها ناعادلانه رفتار می شود، حدوداً دو برابر بیشتر احتمال دارد که سطح بالایی از فرسودگی شغلی را تجربه کنند. رفتار ناعادلانه ممکن است شامل مواردی مانند طرفداری بیجا، جریمه ناعادلانه و بدرفتاری از سوی یک همکار باشد.
استرسی که به فرسودگی شغلی کمک می‌کند می‌تواند عمدتاً از شغل شما ناشی شود، اما عوامل استرس‌زا از سایر زمینه‌های زندگی نیز می‌توانند به این سطوح بیفزایند. به عنوان مثال، ویژگی‌های شخصیتی و الگوهای فکری مانند کمال‌گرایی و بدبینی می‌تواند به بار استرس شما اضافه کند.
جمع‌بندی
در انتهای این مطلب از سایت «ذهن سفید» لازم است اشاره کنیم که اگر احساس می‌کنید در معرض فرسودگی شغلی هستید، حتماً نیاز به اقدامی در برابر این مشکل دارید. اگر مواجه با مدیریت یا منابع انسانی برای شما سخت است، و یا اگر در تشخیص این مشکل شک دارید، روان‌درمانگر مجموعه ما صمیمانه آماده کمک به شما است.
منابع:
- Occupational Burnout: «+»
- Job burnout: How to spot it and take action: «+»
- How to Recognize Burnout Symptoms: «+»
