برای اینکه بدانیم وسواس فکری چیست، بیایید با اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) آشنا شویم. اختلال وسواس فکری-عملی دارای الگویی از افکار و ترس‌های ناخواسته (وسواس) است که شما را به انجام رفتارهای تکراری هدایت می‌کند. این وسواس‌ها و اجبارها در فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد می‌کنند و باعث پریشانی قابل توجهی می‌شوند.
مطلب پیشنهادی: «چه چیزی افسردگی را از بین میبرد – علائم و عوامل افسردگی»
ممکن است سعی کنید وسواس های خود را نادیده بگیرید یا آن‌ها را متوقف کنید، اما این فقط ناراحتی و اضطراب شما را افزایش می‌دهد. در نهایت، حس می‌کنید برای کم کردن اضطراب و هجمه احساسات بد، مجبورید از رفتارهای وسواسی خود پیروی کنید. بیشتر وقت‌ها وسواس فکری عملی با کارهایی مثل شست‌وشوی زیاد خود تا زمانیکه زخم بردارید، ترس زیاد از آلودگی و میکرب‌ها و… شناخته می‌شود. اما شناخت کافی از این عارضه، برای رویایی با آن ضروری است. در این مطلب از سایت «ذهن سفید» قصد داریم شما را این اختلال آشنا کنیم.
علائم وسواس فکری چیست
نام دیگر اختلال وسواس فکری-عملی، اختلال وسواسی-جبری است. اختلال وسواس فکری اجباری معمولاً هم شامل علائم وسواس فکری و هم علائم وسواس عملی است. اما ممکن است فقط علائم وسواس فکری یا فقط علائم وسواس عملی را داشته باشید. برای درک بهتر هر دو را به تفکیک در ادامه مشاهده می‌کنید.
علائم وسواس فکری
وسواس‌های فکری OCD، افکار، میل شدید یا تصاویر تکراری، مداوم و ناخواسته‌اند که مزاحم شخص می‌شوند و پریشانی و اضطراب او را زیاد می‌کنند. ممکن است سعی کنید آن‌ها را نادیده بگیرید یا با انجام یک رفتار اجباری از شر آن‌ها خلاص شوید. این وسواس‌ها معمولاً زمانی رخ می‌دهند که شما می‌خواهید به چیزهای دیگری فکر کنید یا کار دیگری انجام دهید.
وسواس ها اغلب مضامینی دارند که در ادامه برای شما فهرست کرده‌ایم.
- ترس از آلودگی یا کثیفی
- شک و سختی در تحمل بلاتکلیفی
- نیاز به چیزهایی منظم و متقارن
- افکار تهاجمی یا وحشتناک در مورد از دست دادن کنترل و آسیب رساندن به خود یا دیگران
- افکار ناخواسته، از جمله پرخاشگری، یا موضوعات جنسی یا مذهبی
نمونه هایی از علائم و نشانه های وسواس عبارتند از:
- ترس از آلوده شدن با لمس اشیایی که دیگران لمس کرده‌اند.
- شک دارید که در را قفل کرده‌اید یا اجاق گاز را خاموش کرده‌اید.
- استرس شدید زمانی که اشیاء منظم نیستند.
- تصاویری از رانندگی با ماشین خود در میان جمعیت
- افکار در مورد فریاد زدن و فحاشی یا رفتار نامناسب در جمع
- تصاویر جنسی ناخوشایند
- اجتناب از موقعیت هایی که می‌تواند باعث ایجاد وسواس شود، مانند دست دادن
علائم وسواس علمی
وسواس‌های عملی OCD رفتارهای تکراری هستند که شما احساس می‌کنید مجبورید آن‌ها را انجام دهید. با این حال، انجام دادن آن‌ها هیچ لذتی ندارد و ممکن است تنها یک تسکین موقتی از اضطراب باشد. زمانی که افکار وسواسی دارید، ممکن است قوانین یا تشریفاتی بسازید که به شما کمک می‌کند تا اضطراب خود را کنترل کنید. این وسواس‌های عملی بیش از حد هستند و اغلب به طور واقع‌بینانه با مشکلی که قصد رفع آن را دارید، مرتبط نیستند.
وسواس‌های عملی معمولاً دارای مضامینی مانند مضامین زیرند.
- شستشو و نظافت
- چک کردن
- شمردن
- مرتب کردن، نظم دادن
- پیروی از یک روتین سخت
نمونه هایی از علائم و نشانه های وسواس عملی عبارتند از:
- شستن دست‌ها تا زمانی که پوست شما تغییر کند
- چک کردن مکرر درها برای اطمینان از قفل بودن آن‌ها
- اجاق گاز را به طور مکرر چک کردن برای اطمینان از خاموشی
- شمارش در الگوهای خاص
- تکرار بی‌صدای یک دعا، کلمه یا عبارت
شدت وسواس فکری چیست
OCD معمولا در سنین نوجوانی یا جوانی شروع می‌شود، اما می‌تواند در دوران کودکی هم شروع شود. علائم معمولاً به تدریج شروع می‌شوند و در طول دوران‌های مختلف زندگی از نظر شدت متفاوتند. انواع وسواس‌های فکری یا عملی که تجربه می‌کنید نیز می‌توانند در طول زمان تغییر کنند. علائم معمولاً زمانی بدتر می‌شوند که استرس بیشتری را تجربه کنید. OCD که معمولاً یک اختلال مادام‌العمر در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند علائم خفیف تا متوسط داشته باشد یا آنقدر شدید و وقت گیر باشد که شخص را ناتوان کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
حال که دانستیم وسواس فکری چیست، باید بدانیم بین کمال گرا بودن، و مبتلا بودن به OCD تفاوت وجود دارد. افکار OCD صرفاً نگرانی بیش از حد در مورد مشکلات واقعی در زندگی شما یا دوست داشتن تمیزی و مرتب بودن نیستند. اگر وسواس ها و اجبارهای شما بر کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارد، به پزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید. در این رابطه روان‌درمانگر ما در مجموعه «ذهن سفید» آماده است تا به شما کمک کند.
منابع:
Obsessive-compulsive disorder (OCD): «+»
Is Obsessive Compulsive Disorder Dangerous: «+»
